Kosten van een verblijf elders, dat wil zeggen anders dan de gebruikelijke verblijfplaats van de IB-ondernemer, kunnen zakelijk en daarmee in beginsel aftrekbaar zijn. Maar maakt de ondernemer daar ook verteerkosten die eigen maaltijden betreffen? Dan zitten deze te veel in de privésfeer en zijn ze niet aftrekbaar.
Een consultant op het gebied van het verbeteren van bedrijfs- en informatieprocessen voerde zijn werkzaamheden uit in het kader van een eenmanszaak. Dat gebeurde in diverse maanden buiten zijn woonplaats. In die periode huurde hij een studio of een kamer buiten zijn woonplaats. De Belastingdienst accepteerde de zakelijkheid van de kosten van dit verblijf. De consultant mocht deze kosten daarom ook aftrekken. Maar de fiscus weigert de aftrek van de verteerkosten van de man, die in dit geval op genuttigde maaltijden zien.
Te sterk privékarakter
Rechtbank Zeeland-West-Brabant is het eens met de Belastingdienst. Dat de kosten van het verblijf elders zakelijk zijn, maakt de verteerkosten nog niet zakelijk. De verblijfkosten vinden immers hun oorzaak in werkzaamheden elders. Maar de noodzaak tot eten bestaat ook als de ondernemer niet (tijdelijk) elders verblijft. De rechtbank onderkent wel een (bedrijfs)economisch motief om niet zelf boodschappen te doen, te koken en af te wassen. Maar dan nog blijven de desbetreffende verteerkosten een overheersend privékarakter te hebben.
Niet te vergelijken met werkgever
De consultant stelt eveneens dat hij is te vergelijken met een werkgever die de verteerkosten van een werknemer kan aftrekken. De rechtbank verwerpt ook dit standpunt. Een werkgever kan de verteerkosten van een werknemer aftrekken als hij verplicht is deze kosten te vergoeden. Deze verplichting vloeit dan voort uit een contractuele relatie met de werknemer. Dit is een andere situatie dan die van een IB-ondernemer zelf. De Belastingdienst heeft de aftrek van de verteerkosten van de consultant terecht geweigerd.
Wet: art. 3.8 en 3.15, vijfde lid Wet IB 2001
De BD en de rechter zien het totaal verkeerd.
Het is niet zo zeer de vergelijking tussen de ZZPer en de werknemer die van belang is maar eerder de vergelijking tussen de ZZP-ondernemer en bijvoorbeeld een concurrerende maatschap in het geval van werkzaamheden ver van de woon- en/of standplaats.
De maatschap stuurt een werknemer om een rol te vervullen vanuit Middelburg naar Amsterdam – voor een opdracht van 6 maanden. Voor de werknemer wordt een hotel geregeld (in het weekend gaat de werknemer naar huis) en verteerkosten binnen een bepaalde bandbreedte mogen worden gedeclareerd. Laten we gemakshalve uitgaan van een vergelijkbare regeling voor ambtenaren voor Dienstreizen Binnenland:
– Lunch € 14,39
– Diner € 21,77,
– Ontbijt € 8,43
– Kleine uitgaven overdag € 4,56
– ‘s Avonds € 13,62
Totaal per dag € 62,77. Over een periode van 6 maanden, 20 werkdagen per maand, komt dat op € 7.532,40. De opdracht wordt bovendien verlengd, dus over een periode een jaar komt dat op € 15,064.80 die de maatschap t.l.v. de verlies & Winst rekening kan brengen.
De BD en rechter stellen dat als een ZZP-ondernemer onder exact dezelfde omstandigheden dezelfde rol gaat vervullen vanuit Middelburg, mag de ZZP-er de gemaakte verteerkosten niet ten laste van de winst en verliesrekening brengen; de hotelkosten (vreemd genoeg) wel.
De BD en de rechter stellen dat in een dergelijk geval dat de ZZP-er de kosten volledig zelf moet incasseren omdat ‘de noodzaak tot eten bestaat ook als de ondernemer niet (tijdelijk) elders verblijft.’ Waar men natuurlijk maar te graag en gemakkelijk over heen stapt is dat eten buiten de deur in het algemeen aanzienlijk duurder is; tenzij men gaat beweren dat een maandelijkse huishoudelijke post voor eten voor een gezin van 4 (vader, moeder en twee teenagers) van (4 x 30 x € 62,77 =) € 7,532.40, normaal is.
Daarnaast stelt men dat een “… werkgever kan de verteerkosten van een werknemer aftrekken als hij verplicht is deze kosten te vergoeden. Deze verplichting vloeit dan voort uit een contractuele relatie met de werknemer.” De laatste zin is interessant. De reden waarom de werkgever de verteerkosten vergoed (en kan aftrekken) en dat contractueel aangaat is omdat de werknemers het als onaanvaardbaar onredelijk zouden beschouwen indien van hun zou worden verwacht dat ze tegen aanzienlijk hogere kosten, vanwege hun werk genoodzaakt, zijn om ‘buiten de deur te eten’.
Ook zie je in het algemeen geen bedrijven appartementen huren opdat werknemers op opdracht locatie, analoog aan de thuis situatie, kunnen leven. Overigens, leuke uitdaging om in de Randstad een betaalbaar appartement o.i.d. te vinden waar je niet aan vast zit mocht je opdracht onverhoopt worden beëindigd.
Dat wil zeggen dat dat de ZZP-er ceteris paribus in bovenstaande geval over € 15,064.80 hoger wordt aangeslagen die dan snel kan worden vertaald naar € 7.800 minder inkomen over dezelfde omzet, € 7.800 minder om te investeren in opleidingen of trainingen, € 7.800 minder ten behoeve van pensioenopbouw of risicobeperkende verzekeringen.
De € 7.800 kan natuurlijk ook aan de klant worden gegeven in de vorm van een lager tarief en ik moet nog de klant tegen komen die, ceteris paribus, voor de duurdere optie kiest.
Laten we hopen dat het laatste woord hierover nog niet is gesproken. De kleine zelfstandige heeft het al moeilijk genoeg.