In 2021 hebben we te maken met een kabinet dat demissionair is. Dat betekent dat alleen lopend zaken mogen worden afgehandeld en dat omstreden kwesties niet aan de orde komen. Dat typeert ook wel de plannen die het kabinet op 21 september 2021 bekend heeft gemaakt. Ook dit jaar moet mr. Marloes Lammers helaas vaststellen dat er op het front van het formeelrechtelijk vlak weinig nieuws is te ontdekken.
Wat we wel kunnen zien, is dat het kabinet als prioriteit heeft gesteld om de dienstverlening te verbeteren. Een mooie kreet, die in mijn ogen nog wel wat vaag is en die we voor fiscale zaken eigenlijk alleen maar terug zien in het verbeteren van de situatie rondom de toeslagenaffaire. Daar liggen toch nog kansen voor een (nieuw) kabinet!
Schrijnende gevallen
In het Belastingplan 2022 en de Overige Fiscale Maatregelen 2022 (hierna: OFM 2022) wordt aandacht besteed aan de ‘schrijnende gevallen’. Dit zijn mensen met schrijnende gevolgen van onterecht handelen of nalaten van de Belastingdienst. Daarbij heeft het kabinet (onder andere) het oog op de slachtoffers van de toeslagenaffaire. In die affaire is al een aantal keer op basis van beleid actie ondernomen, maar dat wil het kabinet nu vastleggen in een wettelijke regeling. Deze regeling is niet in het Belastingplan zelf opgenomen, maar in een apart wetsvoorstel ‘Wet delegatiebepaling tegemoetkoming schrijnende gevallen’. Hierin wordt voorgesteld om aan de AWR (artikel 63a) en de Invorderingswet 1990 (artikel 69a) een extra artikel toe te voegen. Deze artikelen moeten het mogelijk maken om in bepaalde situaties een tegemoetkoming (zowel geldelijk als bijvoorbeeld stoppen van de incasso van schulden) te bieden en om het mogelijk te maken om gegevens tussen overheidsinstanties uit te wisselen ten faveure van het vaststellen van de tegemoetkoming. Op welke situaties het kabinet precies doelt, is zo blijkt uit de memorie van toelichting, nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat het moet gaan om een groep van belanghebbenden en dus niet om individuele gevallen.
Een ander punt dat in feite samenhangt met de toeslagenaffaire is het voorstel om tot invoering van artikel 47a Algemene Wet inkomensafhankelijke regelingen over te gaan. Dit artikel zorgt ervoor dat partijen/burgers die een andere burger kosteloos helpen bij het verkrijgen van hun rechten of het voldoen aan hun verplichtingen ondersteuning kunnen krijgen. Die ondersteuning bestaat in feite, zo volgt uit de memorie van toelichting, uit een vergoeding voor de aanschaf van een verplichte E-Herkenning voor veilige communicatie met de Belastingdienst (eH3). Middels deze software kan een toeslag voor een burger worden aangevraagd. Om de partij/burger die de hulp biedt tegemoet te komen in de kosten van deze software kan daarvoor een vergoeding worden geboden. Dit om ervoor te zorgen dat de kosten van de software niet worden doorbelast aan de burger en die dus kosteloos gebruik kan blijven maken van enige vorm van hulp.
In dit kader is het ook goed om even aan te stippen dat tijdelijk meer geld naar de sociale advocatuur gaat om ervoor te zorgen dat burgers kunnen beschikken over rechtsbijstand. Helaas, is dit echter maar tijdelijk. Onomkeerbaar lijkt te zijn dat de overheid terugtrekkende bewegingen blijft maken en dat de commerciële kantoren in de ogen van het kabinet maar in het ‘gat’ dat dan ontstaat moet springen om betaalbare rechtsbijstand te verlenen. Wellicht kan de overheid op dit punt nog eens naar haar speerpunt/prioriteitenlijstje kijken?
Informatieuitwisseling
Om die dienstverlening te verbeteren en de kans op problemen met de kinderopvangtoeslag te verminderen is in het wetsvoorstel OFM 2022 ook vastgelegd dat kindercentra en gastouderbureaus ‘verplicht’ worden om maandelijks uit eigen beweging aan de Belastingdienst/Toeslagen gegevens te verstrekken over de per kind afgenomen opvang. Op die manier kan dan direct worden ingespeeld op het eventuele feit dat de kinderopvangtoeslag niet aansluit bij de afgenomen kinderopvang.
Aanpassen Awb
Dan een uitstapje naar andere gegevens die op Prinsjesdag bekend zijn gemaakt. In de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid lezen we namelijk dat op dit ministerie intern een wetsvoorstel wordt voorbereid om meer maatwerk in de Awb te kunnen leveren. Hoe dit wetsvoorstel eruit komt te zien, is nog afwachten. Maar duidelijk is, gelet op de toelichting in de begroting, dat ook dit wetsvoorstel is ingegeven door de toeslagenaffaire, de rapporten die daaruit zijn voortgekomen (Ongekend onrecht en Klem tussen balie en beleid) en de wens om bestuursorganen meer mogelijkheden te geven om maatwerk te leveren.
Project Digitale toegang bestuursrechter
In de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is ook te lezen dat het project digitale toegang tot de bestuursrechter wordt voortgezet. In welke vorm en wanneer we daar dan uitkomsten van zien, blijft ongewis.
Ondermijning
Tot slot is het tenietdoen van ondermijnende criminaliteit een speerpunt van de overheid. In dat kader krijgen onder andere de FIOD en de Belastingdienst meer geld tot hun beschikking om hier onderzoek naar te doen. Laten we hopen dat deze overheidsinstanties hun lessen hebben geleerd uit de toeslagenaffaire en dat ze bij deze onderzoeken de menselijke maat niet uit het oog verliezen. Ofwel ga de onderzoeken met een open blik in en niet al met de bril dat sprake is van een fraudeur!
Mr. Marloes Lammers is advocaat-partner bij HuygenLammers Advocaten.
Geef een reactie