A-G adviseert hoven buitensporige last box 3 te beoordelen

De staatssecretaris van Financiën heeft vele bezwaarschriften tegen het regime van box 3 zoals dat geldt vanaf 2017 aangewezen als massaal bezwaar. Sommige van deze bezwaarschriften stelden ook dat sprake was van een individuele, buitensporige last. Dit onderdeel is niet aangewezen als massaal bezwaar. Advocaat-generaal Wattel adviseert belastingrechters om alleen over dat onderdeel alvast een oordeel uit te spreken.

Tegen het box 3-regime zoals dat sinds 2017 geldt, zijn de nodige bezwaar- en beroepschriften ingediend. De staatssecretaris van Financiën heeft deze bezwaren aangewezen als massaal. Hij heeft de aan de rechter voor te leggen rechtsvraag geformuleerd als de vraag of de box 3-heffing 2017 het discriminatieverbod of het eigendomsrecht van de Europese mensenrechten schendt. Hij heeft expliciet niet de vraag gesteld of in individuele gevallen de fair balance tussen heffingsdoel en eigendomsaantasting wordt geschonden. De bezwaren die (ook) stelden dat dat het geval was, dus dat de box 3-heffing individueel buitensporig was, zijn gesplitst. De bezwaren tegen de individuele last zijn bij afzonderlijke uitspraken individueel afgedaan.

Vraagstuk voor het hof

Een man had een bezwaarschrift ingediend tegen zijn aanslag IB/PVV 2017. Dit bezwaar is aangemerkt als massaal en hij is in de gelegenheid gesteld te motiveren dat de box 3-heffing 2017 hem individueel een buitensporige last oplegde. Dat deel van het bezwaar heeft de inspecteur ongegrond verklaard. De man heeft vervolgens (hoger) beroep ingesteld. Hof Arnhem-Leeuwarden vraagt zich af of het nu alleen de vraag naar de individuele en buitensporige last moet beantwoorden. Of vereist ook de vraag naar de systemische verenigbaarheid van box 3 met het EVRM een antwoord. Misschien dient het hof zelfs geen van beide vragen te beantwoorden zolang de massaal-bezwaarprocedure loopt. Verschillende feitenrechters oordelen daarover verschillend.

Achtergrond massaal bezwaarprocedure

De massaal-bezwaarprocedure is bedacht om de Belastingdienst en de belastingrechter te ontlasten, de rechtseenheid te bevorderen en sneller antwoord te krijgen op breed levende rechtsvragen. Het keurslijf van de collectieve uitspraak op massaal bezwaar dwingt ertoe om de vraag of zich een ‘individual and excessive burden’ voordoet te weren uit de zaken die geselecteerd worden voor uitprocederen. Over die vraag kan de rechter immers geen collectieve uitspraak doen. Doordat de fiscus heeft gekozen voor afsplitsen en individueel uitspraak doen over de individuele-lastvraag, zit men nu met zowel een – trage – massaalbezwaarprocedure als tienduizenden individuele procedures, als afstemmingsproblemen.

Conclusie

De advocaat-generaal geeft de Hoge Raad in overweging het Hof Arnhem-Leeuwarden als volgt te antwoorden:

• De feitenrechter in belastingzaken geeft in buiten de massaal-bezwaarprocedure box 3 2017 liggende gevallen waarin de vraag naar de systemische verenigbaarheid van box 3 2017 met het eigendomsgrondrecht aan de orde wordt gesteld naast de vraag of het individuele eigendomsrecht van de betrokken belastingplichtige in concreto is geschonden, geen beslissing over de eerste vraag, maar wel over de laatste vraag.
• De feitenrechter in belastingzaken geeft in buiten de massaal-bezwaarprocedure box 3 2017 liggende gevallen waarin de vraag naar de systemische verenigbaarheid van box 3 2017 met het discriminatieverbod aan de orde komt, geen beslissing over die vraag.

Verdrag: art. 14 EVRM

Protocol: art. 1 EP EVRM

Wet: art. 25c AWR en art. 5.2 Wet IB 2001

Bron: Parket bij de Hoge Raad 25 maart 2021 (gepubliceerd 16 april 2021), ECLI:NL:PHR:2021:292, 20/03092

Online masterclass vermogen in box 1, 2 en 3: de afwegingen

Met de aangekondigde en inmiddels weer ingetrokken wetswijzigingen in box 3, het lange wachten op het wetsvoorstel excessief lenen bij de eigen bv én de bouwstenennotitie zijn de afwegingen omtrent vermogensstructurering steeds vaker afhankelijk van toekomstige en vaak nog onbekende wetgeving. In deze masterclass neemt ervaren docent drs. Jeroen Knol u mee door alle wijzigingen van de afgelopen jaren waarbij hij uw dagelijkse praktijk als uitgangspunt neemt.