Het plan om de btw op groente en fruit te verlagen van 9% naar 0% is ingewikkeld. Het helpt ook niet om mensen gezonder te laten eten. Dit blijkt uit een onderzoek van SEO naar de afbakeningsmogelijkheden voor groente en fruit in het kader van een btw-nultarief.
Omdat het neutraliteitsprincipe in de btw leidend is ten opzichte van doelen die de overheid nastreeft, zoals het stimuleren van een gezonde leefstijl of het stimuleren van investeringen in duurzame huizen, is een afbakening voor een gedifferentieerd btw-tarief die het neutraliteitsprincipe niet respecteert juridisch niet houdbaar. De grenzen tussen producten en productgroepen zijn vanuit de consument bezien vaak vaag, in die zin dat er bij elke afbakening wel producten buiten de gekozen afbakening vallen die voor de consument gelijksoortig zijn aan producten die erbinnen vallen. Dit komt doordat bewerkingen, toevoegingen of samenstellingen vaak niet tot een product leiden dat in de ogen van de consument wezenlijk anders is. Het neutraliteitsprincipe maakt een gedifferentieerd btw-tarief dan ook ten principale ongeschikt als instrument om de consumptie van groente en fruit te stimuleren. Naast het neutraliteitsprincipe speelt ook de eenheid-van prestatieleer: je kunt geen toevoegingen uitsluiten die het karakter van het product niet wezenlijk veranderen.
Forse risico’s bij Belastingdienst
De belastingdienst ziet bij alle onderzochte varianten forse risico’s met betrekking tot de uitvoering en handhaving en verwacht dat zelfs met een forse personele inzet de handhaving onvoldoende gewaarborgd kan worden. Geen enkele afbakening is mogelijk die niet tot juridische procedures gaat leiden die betrekking hebben op het neutraliteitsbeginsel of de eenheid-van-prestatieleer. Het aantal zaken kan, ook bij de afbakeningsvarianten die juridisch houdbaarder zijn, aanzienlijk blijken. De verwachting is dat na invoering van het nultarief het aantal verzoeken tot vooroverleg aan de belastingdienst toeneemt evenals het aantal rechtszaken. De budgettaire kosten van invoeren van een nultarief liggen, afhankelijk van de gekozen variant, tussen de € 550 en de 950 miljoen
Gezondheidseffecten gering
De gezondheidseffecten van een betrekkelijk geringe stijging van de consumptie van groente en fruit (4 procent) zijn waarschijnlijk beperkt. Er zijn alternatieve instrumenten om burgers aan te zetten tot een gezonder voedingspatroon, zoals belastingen op ongezond voedsel (suikertaks), beperkingen op de verkrijgbaarheid van ongezond voedsel (snoepautomaten op scholen), beperkingen aan reclame-uitingen voor ongezond voedsel (zoals bij alcoholreclames) en een subsidie op groente en fruit (waarbij het neutraliteitsprincipe of de eenheid-van prestatieleer geen roet in het eten gooien) die mogelijk grotere effecten hebben en minder budgettaire lasten met zich meebrengen.
Het kabinet zal de onderzoeksresultaten zorgvuldig bestuderen. De Tweede Kamer ontvangt zo spoedig mogelijk voor de zomer een inhoudelijke kabinetsreactie op het rapport.
Bron: Een btw-nultarief voor groente en fruit, nr. 2023-0000072398, Ministerie VWS, 29 maart 2023
Geef een antwoord