Bijna veertig procent van de onderzochte bedrijven rapporteerde een hoger omzetverlies dan uit de btw-cijfers blijkt. Dit leidde tot een te hoge subsidie-uitkering, die voor de volledige NOW1-regeling wordt geschat op circa € 740 miljoen. Dit schrijven onderzoekers in een artikel in ESB.
Tijdens de coronacrisis konden bedrijven met een verwachte omzetdaling van meer dan twintig procent loonkostensubsidie aanvragen via de NOW-regeling. De hoogte van de subsidie hing af van het zelf gerapporteerde omzetverlies, wat bedrijven de mogelijkheid bood om hun aanvraag strategisch in te richten. In totaal ontvingen bedrijven bijna € 24 miljard aan NOW-steun, waarvan het grootste deel via de eerste tranche, NOW1, werd uitgekeerd. De regeling werd snel en doeltreffend uitgevoerd, waardoor het aantal faillissementen laag bleef en de werkloosheid beperkt.
Drempel
Toch zijn er aanwijzingen dat bedrijven strategisch gebruikmaakten van de regeling. Zo blijkt uit de data dat er een opvallende toename was van het aantal aanvragen met een omzetverlies net boven de twintig procent, precies de grens om voor steun in aanmerking te komen. Dit wijst erop dat bedrijven hun omzetverlies mogelijk bewust net boven deze drempel hebben gehouden. Door omzet te sturen, bijvoorbeeld door openingstijden aan te passen of promoties uit te stellen, konden bedrijven hun subsidie maximaliseren. Ook illegale methoden, zoals het niet aangeven van omzet, zijn denkbaar.
Uit een vergelijking van de zelfgerapporteerde omzetverliezen met de daadwerkelijke omzetverliezen op basis van btw-aangiftes blijkt dat bedrijven gemiddeld ruim zes procentpunt hoger omzetverlies opgaven dan daadwerkelijk het geval was. Bijna veertig procent van de onderzochte bedrijven rapporteerde een hoger omzetverlies dan uit de btw-cijfers blijkt. Dit leidde tot een te hoge subsidie-uitkering, die voor de volledige NOW1-regeling wordt geschat op circa € 740 miljoen. De schatting is onzeker, omdat deze gebaseerd is op een beperkte dataset, vooral bestaande uit kleinere bedrijven.
Hoewel strategisch gedrag en mogelijk misbruik zijn vastgesteld, betekent dit niet dat de NOW1-regeling ondoelmatig was. Het doel was snelle en brede ondersteuning, waarbij striktere controle mogelijk tot meer uitvoeringsproblemen had geleid. De Arbeidsinspectie en het Openbaar Ministerie geven inmiddels prioriteit aan het opsporen van fraude met de NOW-subsidies. Verdere studie is nodig om te bepalen of strategisch gedrag ook bij latere NOW-regelingen voorkwam en wat het effect is van aanvullende controlemaatregelen, zoals een accountantsverklaring.
Bron: ESB, 11 juni 2025
Wat lekker ouderwetse wijsheden doen het anno nu nog steeds goed: haastige spoed is zelden goed en je moet een kat niet op het spek binden. Dus is de vraag: s er dan wel wat bijzonders aan de hand?