In een tijd waar slimme technologieën elkaar in rap tempo opvolgen, lijkt innoveren het sleutelwoord. Maar hoe zorg je nou dat een innovatie een succes wordt binnen jouw onderneming? En welke stappen moet je dan als eerste zetten? We vroegen het een specialist in verandermanagement: Michiel van Dijk van CFOLab.
Hoe heb je in je werk te maken met innovatie?
“Als bedrijfseconoom en sociaal psycholoog heb ik op meerdere manieren te maken met innovaties. Ik geef colleges op Nyenrode binnen de Accountancy opleiding in het vak Management en Organisatie. Daarnaast begeleid ik vanuit mijn bedrijf organisaties bij strategische vraagstukken. Ik hou me vooral bezig met business innovatie en vernieuwingen die impact hebben op je verdienmodel.”
Waar zit de grote uitdaging voor bedrijven die willen innoveren?
“Veel bedrijven hebben best een duidelijk idee hoe ze willen innoveren, maar blijven bij de uitvoering hangen in oude aannames. Dan is het nieuwe idee al snel gedoemd te mislukken.”
Als je wilt dat je mensen pro-actiever gaan werken, wat dankzij nieuwe technologieën mogelijk wordt, laat dan je systeem van uurtje-factuurtje los
Kun je hierbij een concreet voorbeeld geven?
“Jazeker, veel accountants en fiscalisten werken in hun projectorganisaties met uren als grondslag voor de rekening van de client, dan moet je constant je uren registeren en je mensen aansturen op facturabiliteit. Als je wilt dat je mensen pro-actiever gaan werken, wat dankzij nieuwe technologieën mogelijk wordt, laat dan je systeem van uurtje-factuurtje los. Dat zet namelijk een rem op pro-activiteit. Met een ander verdienmodel, bijvoorbeeld in abonnementsvormen, kun je de nieuwe proactieve mindset veel eerder werkend krijgen onder je medewerkers. Medewerkers krijgen veel meer keuze vrijheid om zelf te bepalen welke uren meer waarde voor de client creëren”
Hoe staat het eigenlijk met de innovatiebereidheid onder dienstverleners?
“Toevallig is er onlangs door Sdu een onderzoek* gedaan naar de belemmeringen bij innovatie. In totaal 170 accountants, fiscalisten, belastingadviseurs en vennoten hebben hieraan meegewerkt. Het blijkt dat twee derde van deze dienstverleners bezig is met innoveren. Tegelijkertijd ervaart 93% een grote barrière om de werkwijze aan te passen en collega’s mee te krijgen. Ze zeggen dus eigenlijk: we geloven in innoveren, maar onze bedrijfscultuur zit ons in de weg. De oplossing zit hem echter niet in die cultuur, maar in het gedrag van mensen. Niet al het gedrag is cultureel bepaald, het is vaak ook systemisch bepaald. Als je gedrag aan de innovatie aanpast, kun je overigens veelal ook nog de gewenste cultuuromslag bewerkstelligen.”
Kun je dat onderbouwen?
“Jazeker. Een nieuwe technologie brengt een andere set van normen en waarden met zich mee. Neem e-mail. Bij mijn allereerste e-mailverkeer printte ik nog standaard elke mails uit om te bewaren. Ik was immers gewend om alles op papier te hebben. Bijna een jaar later had ik -als oude man- mijn gedrag pas aangepast.” Zo vast zitten we in onze oude patronen. De onderliggende drijver van mijn gedrag was dat ik opgegroeide met computersystemen die regelmatig uitvielen. Dit gebrek aan vertrouwen in de technologie maakte dat ik langdurig onzinnige handelingen bleef verrichten.”
Gedrag veranderen begint dus met verder kijken dan je eigen gewoontes?
“Precies. Wil je weten hoe je gedrag kunt veranderen, dan is het goed om te kijken naar de werking van het brein van de mens. We hebben twee systemen in onze hersenen: systeem 1 dat snel denkt en handelt vanuit onze gewoontes en een systeem 2 dat dieper nadenken vergt en veel energie kost. Ons brein zit 95% van de tijd in systeem 1, want dat werkt efficiënt. En het brein houdt van de snelste weg naar een oplossing. Hierdoor hebben we de neiging om bijna altijd vanuit onze eerdere successen en ervaringen te handelen. Het helpt als je je daarvan bewust bent bij het bewerkstelligen van een gedragsverandering rondom een innovatie. Mensen willen écht wel veranderen, maar niet veranderd worden. Daarvoor moet je slim inspelen op het brein.”
Hoe doe je dat?
“Zorg dat mensen voor hun gevoel grip houden op de innovatie. De wil van mensen hoef je vaak niet aan te spreken bij innovaties. Maar een nieuwe technologie kan voelen als: nu word ik geforceerd te veranderen. Dus: iets of iemand probeert mijn gedrag te veranderen. Dat willen mensen niet zomaar.”
Wat kun je als ondernemer doen om dat gevoel te voorkomen?
“Biedt je medewerkers allereerst inzicht in de noodzaak van de innovatie, maar ook wat het hen gaat brengen en dat niet alles aan bestaande competenties wordt weggegooid. Biedt naast inzicht ook hulpmiddelen om bij het doel te komen. Neem bijvoorbeeld Taxvice van Sdu. Een mooi hulpmiddel, want dit brengt voor fiscalisten vroegtijdig kansen en bedreigingen in beeld. Je hebt hierdoor veel meer aspecten rondom je klanten in kaart, waardoor je veel pro-actiever en breder kunt adviseren. Zorg dat je die brede data in huis haalt. Dan zien mensen ook dat de innovatie werkt.”
Als zo’n hulpmiddel zo handig is, waarom is er dan toch nog weerstand tegen?
“Weerstand tegen veranderingen hebben leidinggevenden vaak zelf bij hun mensen veroorzaakt door te hard te sturen op het gewenste nieuwe gedrag. Daarmee wordt onbewust verteld dat jij moet veranderen. Zij moeten dan ook nadrukkelijk naar hun eigen rol kijken bij innovaties. Als je een vonk van enthousiasme bij je mensen weet te ontbranden, zal je innovatie slagen. Moet je echter steeds brandjes blussen vanwege alle weerstand, dan wordt een cultuurverandering heel lastig.”
Hoe ziet het ideale managementteam er volgens jou uit?
Het samenstellen van je team begint bij de strategische vraag: hoe wil je in de wereld staan met je bedrijf? Wil je een proactieve sparringpartner zijn, zorg dan voor mensen met strategische kennis en kunde (bedrijfskunde), veranderkunde en ICT. Je ziet deze beweging nu ook in de markt.”
De grootste vloek bij innovaties is leunen op oude successen
Welke boodschap wil je elke manager die wil innoveren nog meegeven?
“Functies verdwijnen door robotisering. Dankzij kunstmatige intelligentie (a.i.) zie je een andere menselijke maat bij automatisering ontstaan. Omarm deze vernieuwingen, het brengt nieuwe verdienmodellen met zich mee. De grootste vloek bij innovaties is leunen op oude successen. Durf verder te kijken dan alleen de exploitatie, richt je ook eens op de exploratie. Niet voor niets zijn succesvolle nieuwkomers vaak spelers van buiten de branche. Zij laten het bestaande makkelijker los, omdat ze vanuit nieuwe kansen durven én kunnen denken.”
Nooit meer de bedrijfscultuur dus de schuld geven van het niet slagen van een innovatie?
“Precies. Ben je ervan bewust dat je onderliggende werksysteem/patronen meestal een bedrijfscultuur in stand houdt. Daar ligt écht je kans om succesvol te innoveren!”
93% van de fiscaal advieskantoren ervaart het aanpassen van de werkwijze en het meekrijgen van collega’s als grootste barrière bij innovatie. Maar wist je dat deze kantoren digitale transformatie wél noodzakelijk achten?! Laat je niet langer tegenhouden door barrieres op de weg naar innovatie – tackle ze met Taxvice!
Sdu-onderzoek naar belemmeringen bij innovatie, november 2021
- Deelnemers: 170 accountants, fiscalisten en juristen, waarvan 45% in een kantoor werkt met meer dan 50 fte en 38% in een kantoor met 5-50 fte.
- 45% is bezig met een implementatie of verandertraject en 22% heeft dit net achter de rug. Bij een kwart speelt innovatie niet.
- De 3 belangrijkste redenen om niet te innoveren zijn: 1. geen noodzaak (‘het gaat toch goed zo’), 2. te hoge investering of 3. geen capaciteit.
- De 4 grootste voordelen van innovatie volgens de ondervraagden: 1. efficiency, 2. kwaliteitsborging, 3. dataoptimalisatie en 4. van reactief naar proactieve dienstverlening.
- De 4 grootste barrières voor innovaties: 1. aanpassing werkwijze, 2. meekrijgen collega’s, 3. Werkdruk en 4. software integratie
- De ondervraagden noemen hun ideale organisatie: proactief met data-optimalisatie.
Geef een antwoord