Er is alleen ruimte voor nieuwe fiscale beleidswijzigingen als zij geen grote wissel trekken op de Belastingdienst concludeert de Algemene Rekenkamer.
De Belastingdienst heeft een aantal jaren nodig om de basisvoorzieningen op orde te brengen en fouten uit het verleden te herstellen. Onverwachtse beleidswijzigingen en aanpassingen in IT-systemen kunnen niet eenvoudig worden uitgevoerd en gaan ten koste van de capaciteit die nodig is om de bedrijfsvoering op orde te krijgen. Of de fiscus een wijziging aan kan, verdient extra aandacht van kabinet en parlement. Het parlement heeft afgelopen jaar bij zes nieuwe wetten geaccepteerd dat vooraf niet zeker is of de Belastingdienst voldoende kan handhaven en voldoende op fraude kan controleren. Dit kan de dienstverlening bemoeilijken.
Controles op belastingaangiften onder druk
Het schort aan een onderbouwing welke instrumenten voor handhaving van belastingaangiften worden ingezet. De Belastingdienst weet niet of het effectiever is om in te zetten op het voorkomen dat bedrijven en burgers niet correct aangifte doen, of op het controleren van aangiften achteraf. Daarmee is het niet duidelijk of er voldoende belastingambtenaren zijn voor het uitvoeren van controles en hoe deze op de meest doelmatige manier kunnen worden ingezet. Specifiek bij het onderdeel voor schenk- en erfbelasting is niet duidelijk of het toezicht voldoende is. Aangiften voor deze belasting worden veelal handmatig gecontroleerd, omdat geautomatiseerde systemen nog onvoldoende functioneren. Het kost volgens de Belastingdienst nog enkele jaren om de benodigde IT-systemen op het gewenste niveau te krijgen.
Controleren in coronacrisis
In 2020 hebben de coronacrisis, thuiswerken en de kinderopvangtoeslag veel gevraagd van het Ministerie van Financiën. Door de coronacrisis heeft de Belastingdienst bij het mkb en grote ondernemingen minder controles ter plaatse kunnen uitvoeren, signaleert de Rekenkamer.
De minister van Financiën heeft te weinig tijdig toezicht op andere ministers gehouden die leningen of garanties verstrekken in de coronacrisis. Ook het toezicht op het financieel beheer van de minister van VWS was in het coronajaar 2020 onvoldoende. Daar bleek in juni dat er problemen waren met het financieel beheer, maar de minister van Financiën heeft pas in december actie ondernomen.
Hersteloperatie kinderopvangtoeslag
Het besluit om getroffen ouders van de toeslagaffaire met € 30.000 te compenseren is niet op rechtmatige wijze aangekondigd. Het parlement is door de verantwoordelijk staatssecretaris ingelicht op het moment dat ook gedupeerde ouders via diverse communicatiekanalen zijn geïnformeerd. Hierdoor is de Kamer voor een voldongen feit gesteld bij de verplichting van € 457 miljoen. De Tweede en Eerste Kamer hebben later, in 2021, wel met het besluit en de bijhorende begroting ingestemd.
Hand in eigen boezem
De besluitvorming over gedupeerde ouders acht de Algemene Rekenkamer zorgvuldig, maar de speciaal opgerichte organisatie die de hersteloperatie uitvoert functioneert te weinig als een crisisorganisatie. Er is veel aandacht voor de interne organisatie en nog te weinig voor het contact met de ouders. Veel ouders zitten lang in onzekerheid en/of begrijpen de ingewikkelde procedures niet. De Belastingdienst communiceert in technische taal en onvoldoende empathisch. Het effect van de in 2021 ingezette versnelling wordt later door de Rekenkamer onderzocht, net als de rechtmatigheid van de met de hersteloperatie gemoeide uitgaven in 2021.
In een terugblik stelt de Rekenkamer dat zij zelf in de afgelopen jaren in haar onderzoeken meer aandacht had moeten besteden aan de signalen dat mensen slachtoffer werden van de harde fraudeaanpak van de Belastingdienst.
Geef een antwoord