Volgens de staatssecretaris van Financiën loopt de fiscus bij het invorderen van belastingschulden geregeld aan tegen beperkingen van het invorderingsrecht die belastingplichtigen misbruiken. Daarom stelde hij in een brief aan de Tweede Kamer een aantal maatregelen voor om de mogelijkheden van aansprakelijkstelling te verruimen.
Constructies en misbruik
De staatssecretaris meent dat belastingplichtigen soms formele verplichtingen van de Belastingdienst bewust gebruiken om invordering van de belastingschuld onmogelijk te maken. Daarbij zijn vaak buitenlandse rechtspersonen en complexe kerstboomconstructies betrokken die het vermogen en de verantwoordelijken onttrekken aan het zicht van de Belastingdienst. De staatssecretaris wil dit misbruik aanpakken met enkele maatregelen, die hij in 2017 ter consultatie wil voorleggen.
Aansprakelijkheid erfgenaam
Om te beginnen wil de staatssecretaris de mogelijkheden op het gebied van aansprakelijkstelling verruimen. Erfgenamen zijn onder de huidige wet bijvoorbeeld alleen aansprakelijk voor (bepaalde) belastingschulden van de erflater tot maximaal het bedrag van hun erfdeel. Maar door een wetsfictie telt een schenking, die de erflater binnen 180 dagen vóór zijn overlijden heeft gedaan, ook als een verkrijging uit erfrecht. Deze fictieve verkrijging is eveneens belast met erfbelasting, maar de fiscus kan de erfgenamen voor dat deel niet aansprakelijk te stellen. De staatssecretaris stelt voor om deze beperking op te heffen.
Alternatief actio pauliana
Met een zogeheten paulianeuze rechtshandeling kan een belastingplichtige zijn vermogen zo sterk verlagen, dat de fiscus geen verhaal bij hem kan halen. Binnen Nederland kan de ontvanger van de belastingen via de actio pauliana deze rechtshandeling vernietigen. Daarbij geldt overigens als voorwaarde dat degene die deze handeling verrichtte, wist of zou moeten weten dat hij daarmee een schuldeiser benadeelde. De staatssecretaris van Financiën stelt dat de actio pauliana in internationaal verband niet effectief blijkt te zijn tegen invorderingsconstructies. Daarom wil hij een nieuwe aansprakelijkheidsbepaling invoeren. Deze bepaling zal qua principe aansluiten op de actio pauliana, maar eenvoudig uitvoerbaar zijn in internationale situaties. De aansprakelijkheid zal gelden voor alle begunstigden van een schenking of uitdeling uit het vermogen van de belastingschuldige die de fiscus benadeelt in de verhaalsmogelijkheden. De staatssecretaris moet nog bedenken hoe hij de uitbreiding van aansprakelijkheid verder gaat begrenzen, bijvoorbeeld in de tijd. Wel is het de bedoeling dat de begunstigde nooit meer hoeft te betalen dan het bedrag dat hij zelf als schenking of uitdeling heeft ontvangen.
Heropening vereffening
Sommige belastingplichtigen sluizen vermogen weg naar een buitenlandse rechtspersoon. Vervolgens vindt een liquidatie van deze rechtspersoon plaats voordat de inspecteur een aanslag vennootschapsbelasting kan opleggen. Het gevolg is dat de aandeelhouders de liquidatie-uitkering ontvangen en de fiscus achterblijft met een oninbare belastingvordering. Nu kan de inspecteur derden aansprakelijk stellen voor belastingschulden van de geliquideerde rechtspersoon. Maar dan moet hij eerst de vereffening van de geliquideerde rechtspersoon heropenen. De liquidatie-uitkering is dan terug te halen, zodat de belastingschuld alsnog is te voldoen. Heropening van de vereffening is echter vaak praktisch of juridisch onmogelijk als de rechtspersoon is opgericht naar buitenlands recht.
Openbare aankondiging
Het zojuist beschreven probleem wil de staatssecretaris als volgt oplossen. Hij wil dat de Belastingdienst een belastingaanslag van een (buitenlandse) rechtspersoon, die vermoedelijk is geliquideerd en ontbonden, bekend maakt via een openbare aankondiging. De openbare aankondiging is voldoende voor de aansprakelijkstelling. Heropening van de vereffening is dan niet langer noodzakelijk.
Uitbreiding informatieverplichting
Personen die bij beschikking door de fiscus aansprakelijk zijn gesteld voor belastingschulden van derden, moeten op verzoek van de Belastingdienst gegevens verstrekken die relevant kunnen zijn voor de invordering. Onder de huidige regels kan de fiscus iemand alleen aansprakelijk stellen als al voldoende informatie beschikbaar is. Als het vermogen van de belastingschuldige wordt weggesluisd via buitenlandse rechtspersonen, verliest de Belastingdienst echter zicht op het vermogen en de gerechtigden. De staatssecretaris stelt daarom voor de informatieplicht uit te breiden naar potentieel aansprakelijken. Dat wil zeggen personen die volgens de wet aansprakelijk zijn zonder ook formeel aansprakelijk te zijn gesteld. Zo kan de Belastingdienst beter zicht krijgen op de (rechts)personen bij wie (een deel van) het vermogen terecht is gekomen. Vervolgens kan de fiscus deze personen eventueel aansprakelijk stellen.
Wet: artikel 12 SW 1956, artikel 46 AWR, artikel 3:45 BW en artikel 62 IW 1990
Meer informatie: ministerie van Financiën, 17 januari 2017, kenmerk 2017-0000009651
