Staatssecretaris Wiebes heeft zijn strijdplan om de Belastingdienst te hervormen kenbaar gemaakt. Als huidige knelpunten ziet hij het achterstallige onderhoud, de slecht uitvoerbare wijzigingen en het onrealistische verwachtingspatroon dat men van de fiscus heeft. Hij wil deze punten aanpakken door de complexiteit te verminderen, vernieuwing van massale processen, het helder stellen en rapporteren van verwachtingen en het borgen van veranderingen in de organisatie. Resultaten verwacht Wiebes niet op korte termijn: ‘De problematiek is in jaren ontstaan en wordt niet in dagen opgelost.’ De staatssecretaris spreekt zelfs van een termijn van 10 jaar om de knelpunten te verhelpen.
Knelpunten
In de eerste maanden als staatssecretaris heeft Wiebes de Belastingdienst uitgebreid geanalyseerd. Daarbij stuitte hij op de onderstaande knelpunten.
Achterstallig onderhoud
De Belastingdienst werkt met massale batchgewijze processen die niet aansluiten op de geïndividualiseerde gegevensuitwisseling. Bovendien zijn de processen niet bestand tegen het huidige verandertempo. Daarnaast voert de fiscus niet altijd voldoende regie over de ketens. Als er iets fout gaat, ontbreekt het soms aan systematische en snelle interne terugkoppeling.
Uitvoerbaarheid wijzigingen
Een groeiend aantal regelingen dat de Belastingdienst moet uitvoeren, is naar praktische maatstaven niet goed uitvoerbaar. Het grootste risico manifesteert zich sluipenderwijs: de stapeling van complexiteit. Regelingen die afzonderlijk al moeilijk uitvoerbaar zijn, slaan neer in een beperkt aantal processen en systemen en leiden zo tot uitvoeringsknelpunten.
Verwachtingen
Het is niet helder wat men van de Belastingdienst mag verwachten. Sommige verwachtingen worden nu niet waargemaakt, omdat ze gewoonweg onrealistisch zijn. Zo zal er altijd een foutenmarge blijven bestaan. Andere verwachtingen zijn volstrekt redelijk, maar daarvan is niet helder of ze waar worden gemaakt. Vervolgens zijn er redelijke verwachtingen, die nooit zijn geformuleerd of gerapporteerd, en die daardoor nooit nastrevenswaardig zijn geworden.
Oplossingen
De oplossing voor deze problemen moet volgens Wiebes via vier sporen worden benaderd:
A: Verminderen van de complexiteit: uitvoeringstoets
In de eerste plaats wil ik komen tot complexiteitsvermindering. Een belangrijk onderdeel van dit spoor is de herwaardering van de uitvoeringstoets. Deze toets wordt nu al regulier uitgevoerd, maar de staatssecretaris gaat de uitvoeringstoets meer integraal uitvoeren, met oog voor stapeling, aandacht voor fraude en vrij van politieke druk, om de resultaten vervolgens openbaar te maken. Dit geldt ook voor lopende projecten.
B: Vernieuwing massale processen
De Belastingdienst zal zijn massale processen grondig vernieuwen. Door verdergaande digitalisering worden de processen geüniformeerd en gestandaardiseerd, waardoor ze ook efficiënter worden. Ook wordt er meer aandacht besteed aan situaties die niet gaan volgens het boekje. Hoe zorgt de Belastingdienst ervoor dat burgers en bedrijven na een fout toch zo snel mogelijk worden bediend en wat leert de dienst van de fout? Het robuuster maken van de werkprocessen van de dienst betekent ook het versterken van de handhaving en fraudebestrijding. Zowel bij Belastingen als bij Toeslagen is in dat kader een aantal acties ingezet.
C: Heldere verwachtingen
Helder stellen van de verwachtingen en rapporteren van de prestaties. Burgers, maar ook de verschillende beleidsverantwoordelijken, zijn gebaat bij een helder beeld van wat van de dienst verwacht mag worden. Hiertoe kijkt de staatssecretaris kritisch naar het normenstelsel van de Belastingdienst en gaat hij vervolgens transparanter communiceren over deze normen.
X: Borgen van veranderingen
Gedurende het afgelopen decennium heeft de Belastingdienst een aantal grote reorganisaties doorgemaakt. Na de operaties Eén Douane Nederland, Nieuw Toeslagen Systeem, Copernicus en de transitie van een regio- naar een segmentenstructuur, zitten ze nu middenin de reorganisatie van het onderdeel Belastingen. De nieuwe koers vraagt een andere financieringssystematiek en versterking van de interne en externe communicatie. Uiteraard kan het op termijn wenselijk blijken de noodzakelijke veranderingen ook te verankeren in de structuur van de organisatie.
Meer informatie: Kamerbrief over verbeterprogramma Belastingdienst
Geef een antwoord